Karar Tarih ve Sayısı: 2/10857 - 27 Nisan 1939
Resmi Gazete
Tarih: 06.05.2007; Sayı: 4201
Madde 1 - Münhasıran röntgen şuaı vasıtasiyle teşhis veya hem teşhir ve hem tedavi yahut radyom veya radyom emanasyonu yahut radyom mürekkebatı ile veya her türlü elektrik aletleri ile tedavi yapan müesseselerin bina vasıfları ve hastalar ile mütehassısları ve orada çalışan veya bulunan başkalarını elektrik cereyanı ve röntgen şuaı ve radyom arızalarından koruyacak tertipler ile bunlara ait levazımın şartları ve radyom için bir müessesede bulunması lâzımgelen en az miktar ve elektrik ile tedaviye mahsus aletlerin vasıf ve şartları bu nizamnamede tesbit edilmiştir.
BİRİNCİ FASIL
Zarar Verici Röntgen Işıklarına Karşıkoruyucu Tedbirler
KISIM I
Genel Esaslar
Madde 2 - Röntgen teşhis ve tedavi odaları, müesseselerin mevcut tesisatlarına göre çalışmağa mâni olmıyacak genişlikte olacak ve havayı kolayca değiştirebilecek tertibatı haiz bulunacaktır.
Madde 3 - Mesaisi çok ve devamlı olan röntgen lâboratuvarlarında hava değiştirme tertibatı, odanın havasını saatte on defa değiştirecek kabiliyette olacak ve nitrö gazların boşaltılması için konulacak aspiratörler zemine yakın yerde bulunacaktır.
Madde 4 - Mesaisi günde 0,2 R den (Beynelmilel kabul edilen röntgen vahidi) fazla zararlı ışık hasıl eden müesseselerde, koruyucu vasıtaları kâfi olmıyan tesisatın bulunduğu lâboratuvarların faaliyeti esnasında, yanında veya üstünde yahut altında daimî olarak ikamet eden kimseler bulunursa, bu odaların döşeme, duvar ve tavanları:
75 K.V.luk tevettürde 1 milimetre
125 K.V.luk tevettürde 2 milimetre
190 K.V.luk tevettürde 3 milimetre
220 K.V.luk tevettürde 4 milimetre
250 K.V.luk tevettürde 5 milimetre
300-400 K.V.luk tevettürde 6 milimetre Kurşun kalınlığı muadilinde olmalı veya buna göre kurşun tabaka ile örtülmüş bulunmalıdır.
Kâfi koruyucu vasıtaları olan tesisatta, bu odaların döşeme, duvar ve tavanlarının kurşun kalınlığı muadili veya ona göre kurşun tabakası.
125 K.V.luk tevettürde 0,5 milimetre
190 K.V.luk tevettürde 1 milimetre
220 K.V.luk tevettürde 1,5 milimetre
250 K.V.luk tevettürde 2 milimetre
300-400 K.V.luk tevettürde 2,5 milimetre olabilir.
Röntgen faaliyeti esnasında, yukarıda zikredilen bitişik ve üst ve alt kat odaların boş kaldığına kanaat hasıl olursa, röntgen odalarında bu tertibatı almağa lüzum yoktur.
Madde 5 - Muayene odalarını, içerisinde insan bulunan diğer odalarla birleştiren kapılar ve kenarları, hiç muzır ışık geçmeyecek şekilde kurşunla örtülmüş olacaktır.
Madde 6 - Röntgen muayene lâboratuvarlarında çalışan tabib ve personelin bulunduğu kumanda mahalleri de ışıktan korunmuş olmalıdır.
Madde 7 - Koruyucu kurşun tabakalar yağlı boya ile boyanmış veya sık dokuma bezle örtülmüş bulunacaktır.
KISIM 2
Röntgen Ampullerinin Ve Diğer Tesisatve Teçhizatın Şartları
A) Teşhis İçin Kullanılan Ampuller
Madde 8 - Röntgen port-ampulleri, çıplak ampulden çıkan ve her tarafa yayılan iptidaî şuaları tamamen tutabilecek kudrette koruyucu tertibatı haiz bulunmalıdır. Bir tarafı kendiliğinden muhafazalı olup diğer tarafı muhafazalı olmıyan tesisatta, ampulün muhafazasız taraflarında bulunan yerlerde, ayrıca buna karşı muhafaza tertibatı alınması lâzımdır.
Madde 9 - Teşhis ampullerinin ışık çıkan tarafında yarım milimetre alüminyum süzgeç bulunmalıdır. Ampulün kalınlığı 0,7 milimetre alüminyum muadili ise, ayrıca süzgeçe lüzum yoktur.
Madde 10 - Ampulün deri (Focus) mesafesinin en az (35 cm.) hadden aşağı düşmemesi için hususi tertibat bulunmalıdır.
Madde 11 - Radyoskopi muayeneleri az şiddetli cereyan ile ve mümkün olduğu kadar çabuk yapılmalıdır. El ile palpasyonun en asgari hadde indirilmesi lâzımdır.
Radyoskopi ekranları, iptidai şuadan korunmak için 4 üncü maddedeki cetvele göre, muadil kurşun kalınlığında olmalıdır.
Madde 12 - Radyoskopi statiflerinin ve masalarının, mütehassısın korunması için, hastadan gelen tali ışıklara karşı muhafaza tertibatını haiz bulunması şarttır.
B) Tedavi İçin Kullanılan Ampuller
Madde 13 - 75 - 400 K.V. tevettür ile çalışan tesisatta, tedavi için kullanılan ampuller kâfi derecede muhafazalı değilse, ampulden çıkan ve işe yarayan ışık mahrutu dışında dağılan serbest ışıklar 4 üncü maddede yazılı cetveldeki nisbetlere uygun kalınlıkta kurşun tabakalarla, bir metre uzaktan itibaren tutulmuş olmalıdır. Muhafaza tertibatı kâfi olanlarda, ampulün her tarafı kapalı olduğundan ancak talî ışıklara karşı muhafaza tertibatı alınması gerektir.
Madde 14 - Kullanılan eldivenler her taraftan parmak ve bilekleri örtmelidir. Gerek eldivenlerin gerek önlüklerin muhafaza kudreti en aşağı yarım milimetre kurşun muadili olmak şarttır.
Madde 15 - Röntgen tedavisi yaparken mütehassıs ile hasta arasında tesisatın şekline göre 4 üncü maddede yazılı evsafı haiz muhafaza tertibatı bulunan bir hail bulunacaktır. Bu hail, odaları birbirinden tefrik eden duvar olabileceği gibi en az iki metre eninde ve 2,25 yüksekliğinde kurşun paravana da olabilir.
Madde 16 - Tedavi için kullanılan ampulün de, 9 uncu maddede gösterildiği gibi bir süzgeçi havi olması ve bu süzgecin mevcut bulunduğunu gösteren ve unutulmamasını temin eden tertibatın bulunması lâzımdır.
Madde 17 - Tedavi yapan her lâboratuvarda, şuaın miktarını iyonizasyon esasına göre ölçen sağlam bir dozaj aleti bulunacaktır.
Madde 18 - Tedavi edilen hastaların tedaviye arzedilmiyen taraflarını ışığın zararlı tesirinden korumak için, kâfi koruyucu örtüler bulundurmak lâzımdır.
İKİNCİ FASIL
Çalışma Tarzına Dair Hükümler
Madde 19 - Diş muayenehanelerinde diş resmini almağa mahsus filimler bizzat hasta tarafından tutulmalıdır.
Madde 20 - Tamamiyle muhafazalı olmıyan ampullerle yapılan ışıklamalarda, ampulün uzunluğunun hastaya nazaran amud vaziyette bulunmasına dikkat edilecektir.
Madde 21 - Röntgen ve radyom ile daimî olarak günde beş saatten fazla çalışılamaz. Röntgen muayenehanelerinde pazardan maada ayrıca bir gün daha öğleden sonra tatil yapılmalıdır.
Madde 22 - Hastahanelerde, röntgen ve radyom ile tam müddetle (günde 5 saat) çalışan kimseler, hastahanenin başka işlerinde kullanılamaz. Bunlara gece uykularını ihlâl edecek iş verilmemelidir.
Madde 23 - Röntgen ve radyom lâboratuvarlarında çalışan bütün mütehassıs ve müstahdemlerin, senede iki defa kanları muayene edilerek küreyvatları sayılmak ve el vesair açık yerlerinin cildini muayene ettirmek mecburidir. Resmî müesseselerde bu muayenelerin icrası, o müesseselerin müdürleri tarafından takip olunur. Hususi müesseselerde, muayenelerin icra ettirilmemesinden sahipleri mesuldür. Bu muayenelerin neticeleri muntazam bir deftere kaydedilir. Bu muayeneler neticesinde görülecek arızalar iye oluncaya kadar o kimsenin çalışmasına müsaade edilmez.
Madde 24 - Bu gibi müesseselerde, her röntgen mütehassısının veya röntgen ve radyom ile iştigal eden kimsenin senede dört hafta muntazaman devamlı tatil yapılması mecburidir.
ÜÇÜNCÜ FASIL
Yüksek Tevettür Tehlikelerine Karşı Alınacak Tedbirler
Madde 25 - Röntgen odalarının zemini tahta, kauçuk veya muşamba gibi elektriği tecrid edici maddeden yapılmış olması lâzımdır.
Madde 26 - Tavana tutturulmuş yüksek tevettür telleri ve bunlara bağlanan ölçü aletleri, yerden itibaren:
75 K.V. tevettürde 2,20 metre
75-130 K.V. tevettürde 2,30 metre
130-250 K.V. tevettürde 2,50 metre den aşağı yükseklikte olamaz.
Yüksek tevettür telleri, mücerritlerle tesbit edilmiş bulunmalıdır.
İrtibat telleri gergin bulunmalı ve ampullere gelen kutuplar kendi kendine geri giden makaralara raptedilmelidir. Bu makaraların iyi işleyip işlemediği daima kontrol edilmelidir.
Madde 27 - Yüksek tevettür teli birkaç ampulü çalıştırıyorsa, ampulün biri çalışırken diğerlerini yüksek tevettürden kesecek bir tertibat bulunmalıdır.
Madde 28 - Yüksek tevettür kısımlarının hasta veya diğer kimselere yakın bulunan yerleri, porselen mücerrit ile tecrit edilmelidir. Röntgen ampulüne gelen mücerritsiz nâkiller, mümkün olduğu kadar uzakta bulunmalıdır.
Madde 29 - Röntgen ampulü ile hasta arasında madeni kısımlar varsa, bunlar yüksek tevettüre dayanacak tarzda izole edilmiş olmakla beraber bir taraftan da toprağa bağlanmış bulunacaktır.
Madde 30 - Açık yüksek tevettür telleri bulunan yerlere, ölüm işaretini havi dikkat levhaları konularak buraların tehlikeli olduğu açıkça gösterilecektir.
Madde 31 - Yüksek tevettür transformatörünün bulunduğu dolap veya odanın kapısı daima kilitli olacaktır.
Madde 32 - Kumanda anahtarlarının bulunduğu mahal, kolayca erişilebilecek yerde olmalıdır. Bu anahtarlar, sarsıntı ile kendi kendine harekete gelemez bir halde yapılacaktır.
Madde 33 - Yüksek cereyan sigortaları, makinenin kudretini aşmamalıdır.
Madde 34 - Kondansatörlü makinelerde, faaliyet bittikten sonra kondansatörü deşarje edecek tertibat bulunmalıdır.
Madde 35 - Cihazda cereyan bulunduğu zaman, cihazın işlediğini bildiren gerek sesli ve gerekse ziyalı tertibat bulunması şarttır.
Madde 36 - Lâboratuvarlarda çalışan bütün müstahdemlerin, elektrik tehlikelerine uğramaları ihtimaline binaen, icabeden tedbirleri kolaylaştıracak levazımın mevcut bulunması şart olduğu gibi bu müstahdemleri bu tehlikelere karşı daimî surette tenvir ederek malûmatlı kılmak lâzımdır.
Madde 37 - 15 kilovattan aşağı tevettürle çalışan tesisat, bu nizamname ahkâmına tâbi değildir.
Madde 38 - Her müessesede, kurşun muadili nizamnameye uygun olması icabeden döşeme, tavan ve duvarlarının kalınlığını ve neden yapılmış olduğunu gösteren mikyaslı bir kroki bulunacaktır. Sonradan tamir veya her hangi bir suretle bu kısımlarda bir tebeddül vâkı olursa yeni bir kroki tanzim edilir.
DÖRDÜNCÜ FASIL
Radyom
Madde 39 - Radyom tedavisi ile uğraşan müesseselerde en az 80 miligram (Radyom eleman) veya buna muadil miktar ve evsafta (Radyoaktif) madde bulunması mecburidir. (Radyom ve radyoaktif maddelerin cinsi ve evsafı, orijinal sertifikaları ile tâyin edilir).
Madde 40 - Radyom tedavisi yapan müesseselerde, kabul edilen vakaların icap ettirdiği miktar ve şekillerde tüp, iğne, plâk ve hücre ve bunları kullanmağa mahsus pens vesair aletlerin mevcut bulunması şarttır.
Madde 41 - Müesseselerde bulunan radyom ve radyoaktif maddeler, miktarlarına göre en az 5 santimetre kalınlığında kurşun ile her tarafı örtülü hususi bir kasa içinde saklanacak ve bu kasa daimî çalışan veya bulunulan yerlerde mümkün olduğu kadar uzakta bulunacaktır.
Madde 42 - Radyom ve radyoaktif maddelerin tatbikatı için yapılacak bütün hazırlayıcı manipülâsyonlara mahsus, üzeri kurşun mahfazalı cam ve iki yanı ve mütehassısa bakan önü ve altı en az 5 santimetre kalınlığında kurşun ile örtülü bir mahfaza bulundurulacaktır.
Madde 43 - Lüzumunda müessese dışına götürülecek radyom ve radyoaktif maddeler, en az 1 santimetre kalınlığında kurşun ile kaplanmış el kasaları ile taşınır.
Madde 44 - Radyom ve radyoaktif maddeler müessese dışında tatbik edilecek ise, gideceği yerde derhal tatbik ile takibat bittikten sonra hemen 41 inci maddede yazılı kasaya konacaktır.
Madde 45 - Ayakta radyom tedavisi tatbik edilen yerlerde, röntgen odasında olduğu gibi koruyucu tertibatın alınması ve bunun için hastaların bulunduğu mahallin 2,5 milimetre kalınlığında bir kurşun tabakası ile muhafaza edilmesi icap eder.
Madde 46 - Radyom apareyleri, arada sırada (Radon) un sızıp sızmadığı bakımından muayene edilmeli ve bozuk olan apareyler derhal tamir edilmelidir.
BEŞİNCİ FASIL
Elektrik İle Tedaviye Mahsus Aletler
Madde 47 - Faradizasyon, galvanizasyon, kısa ve uzun dalgalı diyatermi, elektrik ile masaj, elektrikli mekanoterapi, elektrikli banyolar, ültraviyole cihazları vesair elektrik ile tedaviye mahsus aletler bağlandıkları şebeke evsafına uygun olacak ve şebeke tesisatı mahallin elektrik işlerini idare eden müessesenin müsaadesi ile kabul edilmiş bulunacaktır.
Madde 48 - Elektrik ile tedaviye mahsus aletler ve bunlara mahsus teller ve diğer kısımları, gerek tatbik edene gerek tatbik edilen kimseye hiç bir surette zarar vermiyecek tarzda izole edilmiş bulunmalıdır.
Madde 49 - Elektrikle tedaviye mahsus aletler, her zaman normal kabiliyet ve evsafı haiz bulunacaktır.
Madde 50 - İşbu Nizamnameye uygun olmayan hal ve hareketlerde 3153 sayılı kanunda yazılı cezalar tatbik olunur.
Madde 51 - 3153 sayılı kanunun 3 üncü maddesi mucibince yapılmış ve Devlet Şûrasınca görülmüş olan bu Nizamnamenin hükümleri Resmî Gazete`de neşri tarihinin ertesinden mer`iyete girer.
Madde 52 - Bu Nizamname hükümlerinin icrasına Sıhhat ve İçtimaî Muavenet, Adliye ve Dahiliye Vekilleri memurdur.